De aanscherping van een milieuzone richting een Zero Emissie (ZE) zone leidt tot een kansrijke publieke business case. Dit komt doordat de luchtkwaliteit- en klimaatbaten door verminderde uitstoot van schadelijke stoffen en broeikasgassen groter zijn dan de investeringskosten voor de gemeente. Dit blijkt uit onderzoek van Buck Consultants International (BCI). BCI heeft voor gemeente Maastricht onderzoek gedaan naar de economische effecten van het uitbreiden van de milieuzone en aanscherping daarvan in een emissievrije zone.

Emissievrije zone als doorontwikkeling van milieuzones

Milieuzones voor goederenvervoer bestaan al ruim 10 jaar en worden door veelal de grote steden ingezet om de luchtkwaliteit in de stadscentra te verbeteren. De afgelopen jaren zijn de normen van de milieuzones aangescherpt en uitgebreid naar andere voertuigcategorieën, zoals brommers & scooters, bestelauto’s en personenauto’s. Grote en middelgrote steden (met bijv. een historische binnenstad) willen echter niet alleen de luchtkwaliteit in de stadscentra verbeteren, maar in toenemende mate ook bijdragen aan het verbeteren van de verblijfskwaliteit en de klimaatopgave. Recent zien we de doorontwikkeling van aanscherping van de milieuzones richting Zero Emissie-zones. In dergelijke zones mogen alleen voertuigen rijden die geen emissies uitstoten. Voertuigen die op benzine, diesel of gas rijden, krijgen dus geen toegang.

Om te komen tot een Zero Emissie-zone zijn tussenstappen mogelijk met milieuzones die gehandhaafd worden met zogenaamde Euronormen. In 2018 heeft het Rijk tot harmonisatie van de milieuzones in steden opgeroepen en aangegeven dat zij de komende jaren (tot 2025) op hoofdlijnen twee opties hebben om het personen- en goederenvervoer te verduurzamen.

Ambitie klimaatakkoord: 30-40 middelgrote Zero Emissie zones in binnensteden in 2025

De verschuiving van de opgave van steden is ook zichtbaar in het ontwerp-klimaatakkoord. In dit akkoord is - ook met branche- en belangenorganisaties - afgesproken om in 30 tot 40 steden een middelgrote Zero Emissie-zone voor stadslogistiek te implementeren. Steden moeten hiertoe uiterlijk in 2020 besluiten, zodat ondernemers de tijd hebben zich voor te bereiden en bestaande vracht- en bestelwagens af te schrijven. Daarbij wordt overigens tussen 2025 en 2030 ook een overgangsregeling voorzien, zodat Euro VI-vrachtwagens nog een ontheffing kunnen krijgen. Deze ontheffing wordt landelijk vormgegeven, zodat ondernemers niet voor iedere gemeente een aparte ontheffing hoeven aan te vragen.

Uitkomsten onderzoek BCI: kansrijke business case

BCI heeft in de gemeente Maastricht, één van de steden die overwegen hun milieuzone door te ontwikkelen tot een Zero Emissie zone, de economische impact van het invoeren van een milieu- en Zero Emissie-zone becijferd. Voor deze gemeente heeft BCI voor verschillende werkvarianten gekeken naar (A) de gemeentelijke kosten van het invoeren en handhaven van de zone, (B) de kosten voor burgers en bedrijven, (C) de opbrengsten van schone lucht en klimaat en (D) becijfering van de impact op bezoekers in het stadcentrum en de logistiek.

Het eindsaldo van kosten en baten kwam voor de kleinste variant uit op -2,8 miljoen Euro. De grootste variant had een positief saldo van 4,6 miljoen Euro. De conclusie uit de analyse van BCI is dat het invoeren van een grotere zone leidt tot hogere maatschappelijke baten voor luchtkwaliteit en klimaat en daarmee een overheidsinvestering rechtvaardigt.

Tegelijkertijd heeft een grotere zone ook een grotere (negatieve) baat in termen van kosten en impact voor burgers, bedrijven en bezoekers. Dit is met name aan de orde wanneer een Zero Emissie-zone voor personenauto’s, bestelauto’s en vrachtauto’s wordt geïmplementeerd. De komende jaren zullen moeten uitwijzen of elektrisch rijden zich inderdaad snel doorontwikkelt en dus zal leiden tot lagere gebruikskosten en aanschafkosten (zowel nieuw als tweedehands). Het stimuleringsbeleid van het Rijk dient ook hiervoor aandacht te hebben.

Zero Emissie-zone als onderdeel van breed maatregelenpakket

Het introduceren van een Zero Emissie-zone is een restrictieve maatregel die steden in hun gereedschapskist hebben. Om draagvlak te creëren onder belanghebbenden is daarnaast een breder (flankerend) pakket aan maatregelen noodzakelijk. Denk bijvoorbeeld aan goede P&R- en OV-voorzieningen, hubs voor goederenvervoer en privileges voor Zero Emissie voertuigen.

Meer weten over dit item?

Ontvang nieuws van BCI