In een land met schaarse ruimte en veel nieuwe plannen is rekenkundig inzicht in de economische en maatschappelijke effecten van een investering van belang om te komen tot een zorgvuldige afweging en besluitvorming voor het inzetten van publieke en publiek- private middelen. Op basis van inzicht in kosten, baten en effecten wordt afgewogen waar een economische en/of maatschappelijke meerwaarde kan ontstaan. Daarvoor bestaan verschillende instrumenten en technieken. De meest bekende is de zogenaamde maatschappelijke kosten- en batenanalyses (MKBA), maar het kan ook gaan om marktonderzoek en haalbaarheidsanalyses, het opstellen van businesscases (BC) of economische effectanalyses (EEA).

Het vroegtijdig signaleren en identificeren van kansrijke projecten vanuit de opgaven van een gebied of regio wordt hierbij steeds belangrijker.

MKBA

In een MKBA (Maatschappelijke kosten- batenanalyse) worden de maatschappelijke effecten van een investeringsproject volgens min of meer voorgeschreven richtlijnen onderzocht en indien mogelijk in euro’s gewaardeerd. Binnen de MKBA-systematiek wordt onderscheid gemaakt tussen drie typen projecteffecten:

Directe effecten zijn de effecten voor de eigenaar / exploitant en gebruikers van het project, bijvoorbeeld bij het investeren in weginfrastructuur de effecten voor de weggebruiker, zoals reiskosten, reistijd en betrouwbaarheid.
Indirecte effecten betreffen effecten die optreden op andere markten als gevolg van het doorgeven van de directe effecten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het indirecte effect van de weginfrastructuur op de regionale economie.
Externe effecten zijn effecten op goederen waar geen markten voor zijn en waarvoor dus ook geen marktprijzen bestaan. Het gaat dan bijvoorbeeld om de impact op veiligheid, klimaat, luchtkwaliteit, geluidshinder en natuur en landschap.

Het MKBA-kader vormt niet alleen een rekenkundige tool, maar ook een waardevolle manier van denken. Het betreft immers een

Een gedegen beoordeling
Integrale afweging op maatschappelijke meerwaarde
Kritische reflectie
- Is het project nodig?
- Kan het anders?
- Wat zijn dan de effecten?

Economische effectenanalyse

Door middel van een economische impactanalyse ontstaat inzicht in de hoe een project doorwerkt in de economie. Anders gezegd: wat zijn de te verwachten effecten in termen van werkgelegenheid, bestedingen en toegevoegde waarde?

De voordelen van een economische impactanalyse zijn:

inzicht in het te verwachten werkgelegenheidseffect
basis (‘onderlegger’) voor strategische positionering
aantonen van maatschappelijk belang

Businesscases / Haalbaarheidsonderzoek

Een haalbaarheidsonderzoek kan bestaan uit verschillende elementen. Denk hierbij aan zaken zoals marktanalyse, vraagprognose, investeringsraming, verdienmodel, exploitatieopzet, financieringsplan, risicoanalyse. De elementen worden samengebracht in een integrale businesscase als basis voor publieke en private besluitvorming.

Vragen die beantwoord worden

Is er voldoende marktbasis voor het beoogde project?
Wat zijn de beoogde investeringen en hoe kunnen die worden gefinancierd?
Is er na realisatie sprake van een rendabel / levensvatbaar project?

Effectenonderzoek & BCI advies

Buck Consultants International is een erkend specialist op het gebied van Maatschappelijke Kosten- en Batenanalyses (MKBA’s).

Adviseurs van ons bureau hebben veel ervaring met het uitvoeren van beleidsondersteunende effectenanalyses om te komen tot besluitvorming over het investeren in ruimtelijk economische en infrastructuurprojecten. Dit geldt voor een breed scala aan nationale, regionale en lokale initiatieven. Van integrale gebiedsontwikkelingen en infrastructurele investeringen, tot het opzetten van innovatiefaciliteiten en het investeren in intermodale terminale en verschillende vormen van duurzame energieopwekking (energietransitie).