De leverbetrouwbaarheid in Europa staat onder grote druk door acties van boeren en de vluchtelingenproblemen in Calais. De droom van een grote interne markt zonder belemmeringen voor de transportsector lijkt verder weg dan ooit. Nederlandse vervoerders en exporteurs zijn de dupe van wegblokkades en het plunderen van vrachtwagenladingen. Belangrijkste aanleiding voor deze boerenacties zijn de bijzonder lage prijzen van landbouwproducten. Dit komt niet alleen door de macht van de inkopende supermarkten, maar ook door de overcapaciteit die telkens weer opduikt.
De beelden van de actievoerende boeren in Frankrijk herinneren mij aan een bijzonder onrustige periode die we in Nederland met de binnenvaart hebben beleefd. Ook hier was sprake van de macht van de verlader en overcapaciteit in de markt. Voor de jongere lezers eerst een stukje geschiedenis. Vroeger (tot halverwege de jaren negentig) was er geen vrije transportmarkt in de binnenvaart. Verladers moesten hun lading aanmelden bij de schippersbeurs en daar werd bepaald wie (tegen een vaste prijs per ton) het transport mocht uitvoeren. Dit was bedoeld om de varkenscyclus te doorbreken, waarbij elke groei in de markt direct omgezet werd in uitbreiding van de capaciteit, met lagere prijzen tot gevolg.
Slimme verladers probeerden een omweg voor deze gedwongen winkelnering te vinden, waaronder de graanhandelaar Granaria. Deze graanhandelaar kocht eigen duwbakken om zijn transporten uit te voeren en dreigde de markt voor de binnenvaartondernemers verder te verslechteren.
Je kunt het je nu niet meer voorstellen, maar binnenvaartondernemers kwamen hier massaal tegen in opstand. Zij blokkeerden vaarwegen, er waren bommeldingen en werkwillenden werden bedreigd. En daarmee was het Granaria conflict geboren. Door actief ingrijpen van gezaghebbende partijen uit politiek en bedrijfsleven werd de onrust gesust en kwamen er structurele oplossingen voor de knelpunten in de bedrijfstak. Dit was het begin van een enorme groei van het ondernemerschap in de binnenvaart, veel innovatie en het betreden van nieuwe markten.
De vraag is hoe het verder gaat. De mondiale economische verschuivingen hebben grote impact op de industrie in Europa en het is maar de vraag of de langzaam ontluikende groei voldoende door zal werken in de traditionele binnenvaartmarkten. Ik vind het verwonderlijk dat het tot nu toe in de binnenvaart zo rustig is gebleven. Ondanks alle economische problemen en de druk van overcapaciteit. Dit zijn tekenen van de volwassenheid van de bedrijfstak. Maar de onderliggende problemen moeten niet onderschat worden. De komende jaren staat de binnenvaart voor grote investeringen die nodig zijn om aansluiting te houden bij concurrerende vervoerswijzen. Vooral de broodnodige maar kostbare verschoning van de motoren lijkt een grote uitdaging. Het verleden leert dat deze uitdagingen alleen in samenwerking met alle partijen in de keten op te lossen zijn. Dit vraagt een positieve inzet van de bedrijfstak en van verladers, financiers en de overheid.