De dag nadat Facebook enkele weken geleden start-up WhatsApp kocht voor het onwaarschijnlijk hoge bedrag van 16 miljard dollar, namen de protesten in Silicon Valley (Californië) tegen technologiebedrijven toe. De keerzijde van de ‘new tech rich’ is namelijk gentrification, het verdringingsproces waarbij lage- en middenklasse huishoudens uit hun buurten worden verdrongen door de hoge inkomensgroepen, die wél de sterk stijgende huren kunnen betalen. En met de gunstige economische vooruitzichten wordt deze tweedeling in de beroemde Silicon Valley (grofweg het gebied tussen San Francisco en San José) alleen maar scherper.
Ook in Amsterdam is ‘binnen de ring’ sprake van een zekere mate van gentrification en daarmee ook thema in de recente gemeenteraadsverkiezingen. Maar de woningvoorraad van de corporaties, de relatief korte woon-werkafstanden en het goede openbaar vervoer voorkomen gentrification op Amerikaanse schaal. De WhatsApp-deal is voor veel experts reden om terug te denken aan 1999 en 2000, toen dotcom-bedrijven op de beurs explosief groeiden. Een journalist van USA Today gaf eerlijk toe dat hij dacht dat in het persbericht van Facebook een typefout stond en dat de verkoopprijs 1,6 miljard dollar was. Maar nee, de prijs voor dit bedrijf met slechts 55 werknemers (!) was inderdaad het tienvoudige.
Niet alleen de financieel-economische maar ook de maatschappelijke impact van de groei van dit soort technologiebedrijven en deals is enorm. De woonhuren zijn in de hele Bay Area in één jaar gestegen met zo’n 12 procent, maar in San Francisco alleen al met 20 procent in een paar maanden tijd. Huiseigenaren mogen bestaande huurcontracten opzeggen en dan opnieuw verhuren voor fors hogere prijzen. En dus is er een tegenbeweging ontstaan, California’s eigen Occupy Wall Street. De protesten richten zich naast de overspannen woningmarkt ook op de belastingvoordelen voor de technologiebedrijven. Bovendien zijn de honderden bussen die Apple, Google, Facebook en anderen elke dag laten rijden om hun werknemers naar óf de binnenstedelijke kantoren óf de grote campussen in de suburbs te brengen en die mogen stoppen op reguliere openbare vervoerhaltes, mikpunt van kritiek. ‘The people outside your Google bus serve you coffee, watch your kids, have sex with you for money, make you food, and are being driven out of their neighborhoods’, zo staat op flyers te lezen.
Op korte termijn lijkt het gentrificationproces niet te keren. De Bay Area Council laat weten dat het weinig zin heeft één industrie of één groep werknemers ter verantwoording te roepen. Dertig jaar lang niet voldoende betaalbare huizen (laten) bouwen en onvoldoende investeringen in openbaar vervoer liggen aan de problemen ten grondslag. En de technologiebedrijven zelf? Venture Capitalist Tom Perkin vergeleek in de Wall Street Journal totaal ongepast de protesten tegen de ‘rich 1%’ met de Jodenjacht in Nazi- Duitsland.
Sommigen dromen van een aparte staat binnen Californië, waarbij Google glasses normaal zijn, net als zelf sturende auto’s en drones die via internet bestelde pakketjes afleveren, kortom een eldorado voor experimenten met technologieën, zonder anderen lastig te vallen. Enkele technologiebedrijven zien in dat de gentrification de spuigaten uitloopt. De topman van Salesforce, een snelgroeiend cloudcomputingbedrijf, gaf onlangs in een interview aan dat de tech-bedrijven meer tijd en geld in de lokale gemeenschappen moeten investeren. En Google wil een woningprogramma opzetten, waarbij niet op voorhand de hoogste bieder het huis mag huren. Maar de afschrikwekkende tweedeling lijkt niet te stoppen, of zoals de New York Times schreef: ‘Silicon Valley has become two valleys: a valley of haves and a valley of have-nots’.
