Welke logistiek dienstverleners weten kansen te pakken en tegen de verdrukking in te groeien? En hoe doen ze dat. Een analyse van Kees Verweij van Buck Consultants International over de belangrijkste verschuivingen in de Top 100 logistiek dienstverleners.
Het jaar 2013 was voor logistiek dienstverleners en distributievervoerders in Nederland alweer het zesde achtereenvolgende crisisjaar sinds 2008. Belangrijkste oorzaak: de structureel lage transporttarieven in combinatie met de steeds maar stijgende vervoerskosten. Het is sappelen in de vervoersmarkt, en het afgelopen jaar zijn er dan ook weer verschillende middelgrote en kleinere logistiek dienstverleners failliet gegaan. Daaronder ook bekende namen als Van Maanen, De Rooij Transport en VT Verkerk. Een lichtpuntje in de misère is wel dat dienstverleners aangeven dat de volumes in sommige sectoren weer langzaam aan het stijgen zijn, zoals in het groupagetransport en het afvalvervoer. Dit is een eerste indicatie dat de economie langzaam uit het dal aan het klimmen is. Echter, één zwaluw maakt nog geen zomer, en in veel andere deelmarkten zoals de bouw, de sierteelt en het containervervoer blijft het kwakkelen. Gelukkig bieden logistiek dienstverleners in Nederland veel meer diensten aan dan alleen vervoer van A naar B, en in warehousing en contractlogistiek is de marktsituatie een stuk beter. In deze sectoren zijn ook juist bedrijven te vinden die nog groeien met bestaande en nieuwe klanten, en zich aanpassen aan de crisis als nieuwe realiteit. Dit komt mede doordat Nederland samen met Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen de belangrijkste toegangspoort tot Europa vormt.
De top 100 van logistiek dienstverleners 2014 is net als in 2013 samengesteld op basis van het criterium aantal werknemers bij bedrijven in de deelmarkten contract- en distributielogistiek in Nederland. Deze focus betekent dat we net als in 2013 en 2012 enkele deelmarkten niet in de top 100 hebben meegenomen. De belangrijkste zijn de express- en koeriersmarkt, de afval- en recyclingmarkt en de verhuismarkt. De logistiek dienstverleners uit deze top 100 voegen allemaal waarde toe aan supply chains van opdrachtgevers. Het transport van A naar B is hier een onderdeel van, maar de rendementen hier zijn minimaal. De logistiek dienstverleners in deze lijst maken daarom hun omzet steeds meer met op maat gesneden operaties in warehouses door de keten heen. Hierbij wordt soms nauw samengewerkt, maar om de lijst zuiver te houden zijn de opkomende netwerken van samenwerkende zelfstandige logistiek dienstverleners en transporteurs niet apart meegenomen. Dit is gedaan om mogelijke dubbeltellingen in de lijst te voorkomen. Deze netwerken zijn alleen meegenomen als het één organisatie is met verschillende werkmaatschappijen, zoals bij de Fritom Group (nr. 21).
De top 100 voor 2014 kent weinig echte verrassingen, maar er is wel een sterke stijger die de top 10 binnenkomt. Maar eerst de top 5, waarin geen veranderingen zijn. Uiteraard voert DHL Supply Chain/Forwarding Freight met 4.750 medewerkers in Nederland de ranglijst aan, net zoals in de afgelopen jaren. DHL heeft een comfortabele voorsprong op de nr. 2 DB Schenker met bijna 3.200 medewerkers en de nr. 3 Kuehne + Nagel met 2.500 medewerkers. Deze top 3 is het zelfde als in 2013, waarbij DB Schenker met bijna 15% meer medewerkers sterk is gegroeid. Een overeenkomst is dat ze alle drie een Duitse moeder hebben. Geen verrassing, omdat de Duitse logistieke markt veruit de grootste is in Europa met rond de 230 miljard euro omzet per jaar. DHL is met drie divisies actief op de Nederlandse markt, en naast Supply Chain en Freight Forwarding is dit Express. De werknemers bij de laatste divisie zijn niet meegeteld in deze top-100. De rest van de top-10 bestaat voor de overgrote meerderheid uit bedrijven met een buitenlandse moeder: Amerikaans, Deens, Duits, Frans en Nieuw-Zeelands. CEVA Logistics, UPS Supply Chain Solution en DSV Solutions blijven staan op nr. 4 t/m 6, terwijl Wim Bosman/Mainfreight, Bakker Logistiek en Rhenus Logistics de posities 7 t/m 10 bekleden. Er is één nieuwkomer in de top-10 op nummer 8, en dat is Norbert Dentressangle met 1.675 medewerkers. Het bedrijf, met een Franse moeder, heeft in Nederland de laatste jaren een gestage groei meegemaakt. Een belangrijke recente klant is Liberty Global, de moeder van UPC, waarvoor Norbert Dentressangle in 2012 in Venray het Europese EDC van 70.000 m2 heeft opgezet. De totale top 10 is in aantal werknemers behoorlijk gegroeid, van 20.500 werknemers in 2011 naar 22.250 werknemers in 2012 en 22.575 vorig jaar, wat een toename is van 10% in 2 jaar.
De top 11 t/m 100 omvat een diverse groep van logistiek dienstverleners met vaak Nederlandse wortels, met tussen de kleine 200 en 1.500 werknemers in Nederland. De food- en FMCG-sector heeft zich de afgelopen jaren crisisbestendig getoond, en een dienstverlener in deze sector als Peter Appel is doorgegroeid van nr. 18 naar nr. 13 in de top 100. Logisch, want het vervoer van levensmiddelen van en naar supermarkten en bijbehorende distributiecentra is in Nederland van groot belang, en beslaat al lange tijd iets meer dan 5% van het totaal aantal wegkilometers door het goederenvervoer Nederland. Een opvallende nieuwkomer staat op plaats 19, waar Timmermans Transport & Logistics zich meldt. Dit bedrijf is voor deze top 100 eerder blijkbaar onder de radar doorgevlogen, maar kent de laatste jaren een gezonde groei en kan bogen op 900 medewerkers in 2013. Andere sterke stijgers in de top 50 zijn Vos Logistics uit Oss (van nr. 40 naar 25), Vos Transport uit Deventer (van nr. 60 naar 47) en Arvato (van nr. 79 naar 29). Vos Logistics is een oude bekende, en na een forse teruggang in werknemers 5-6 jaar geleden, meldt het bedrijf zich nu weer in de top 25. Het bedrijf is sterk in de bulkmarkt, en zet de laatste jaren sterk in op duurzame logistiek, wat zijn vruchten afwerpt. Naamgenoot Vos Transport uit Deventer specialiseert zich in nationale en internationale distributie, terwijl Arvato als 'nieuwe' logistieke dienstverlener een combinatie van Supply Chain Management, Customer Relations Management en marketing biedt, passend in de e-commerce ontwikkelingen van de laatste jaren. In de tweede helft van de top 100 zijn er relatief weinig verschuivingen, alleen Panalpina (van nr. 84 naar 63) is een behoorlijke stijger.
Samen met het verzamelen van de gegevens voor de top 100 is er de afgelopen maand wederom een korte enquête gehouden, waaraan 83 dienstverleners en verladers hebben deelgenomen. De helft van de deelnemers had een directiefunctie, terwijl daarnaast bijna een kwart verantwoordelijk was voor business development. Een eerste resultaat van de enquête was dat 64% van de respondenten een opgaande lijn in het transportvolume in 2013 onderkende, terwijl dit in 2012 nog maar 37% was. Slechts 16% zag een neergaande lijn in het transportvolume, waarbij de meeste nog een verbetering in logistieke activiteiten zagen. Duidelijk meer optimisme dan in 2012 dus, en hopelijk een voorbode voor een aadwerkelijke verbetering van de markt in de hele logistieke sector.
Een tweede vraag in de enquête ging over het grootste knelpunt en de grootste kans die de respondenten zagen op de logistieke markt in 2013. Deze vraag was in 2012 ook gesteld, en het blijkt dat net als in 2012 het vasthouden en binnenhalen van klanten het belangrijkste werd gevonden. Logisch, want met alle tenderprocedures op dit moment is de strijd om de klant een harde. Daarnaast bleek uit de enquête dat logistieke dienstverleners steeds meer wors-telen met hun onderscheidend vermogen op de markt. In 2013 werd dit sneller een knelpunt dan een kans genoemd dan in 2012, en de vraag is of dienstverleners door hun klanten niet steeds meer in een keurslijf worden gedwongen. Verder is opvallend dat bedrijven in 2013 meer issues als kans of knelpunt zagen dan in het jaar daarvoor. Vooral personeelszaken komt weer terug op de managementagenda, mede door de aantrekkende vrachtvolumes en de langzaam doorzettende vergrijzing, vooral bij chauffeurs. Een recente sectoranalyse februari 2014) van het UWV laat zien dat op de arbeidsmarkt op lange termijn steeds meer knelpunten op dit gebied dreigen. De voorlopers onder de dienstverleners spelen hier al op in met op maat gesneden cursussen voor hun medewerkers, en door ook in 40-plussers te investeren.
Een volgende vraag ging over de ontwikkelingen in het gebruik van tenders op de logistieke markt. De trend is dat er steeds meer tenders worden uitgezet door verladers voor steeds kortere periodes, en deze trend komt ook terug in de enquêteresultaten. In totaal zien 58% van de respondenten dat er steeds meer tenders worden uitgegeven, en de meeste tenders hebben een korte looptijd. Er wordt meer druk uitgeoefend op de logistiek dienstverleners om op tenders in te schrijven en passende aanbiedingen te doen. Een toenemend aantal dienstverleners zet dan ook speciale teams op om zo expertise op te bouwen en zo goed mogelijk te scoren. Bijna 80% van de respondenten geeft tevens aan dat de afgesloten contracten tevens steeds complexer van aard worden, waarbij er aan een groter aantal verschillende indicatoren moet worden voldaan. Ook hier is werk aan de winkel voor logistiek dienstverleners om zich te onderscheiden van de concurrenten! Als trouwens een groot contract gewonnen is wil ruim 55% van de respondenten dit breed laten weten aan de buitenwereld als de klant toestemming geeft, terwijl de overige 45% hier wat terughoudender in is.
Welke conclusies kunnen we trekken? De top 100 van logistiek dienstverleners 2014 lijkt op hoofdlijnen niet veel te zijn veranderd ten opzichte van 2013, maar schijn bedriegt. Er zijn verschillende middelgrote dienstverleners failliet gegaan in 2013, en gezien de laag blijvende transportprijzen zal deze trend zich voortzetten in 2014. Dienstverleners moeten zich aanpassen aan de crisis als nieuwe realiteit, en zich als specialist richten op de operationele logistieke processen waar ze écht goed in zijn. Daarnaast is klanten binden en binnenhalen van het allergrootste belang, en goede tenderteams met ervaring zijn daarbij van essentieel belang voor nieuwe klanten. Als de klanten eenmaal binnen zijn, maken de medewerkers vaak het verschil, en de aandacht voor scholing en teamwork neemt daarbij langzaam weer toe. Ondanks, of misschien zelfs juist door de voortgaande crisis zoeken de top 100 logistiek dienstverleners ook in 2014 toch weer onverminderd naar nieuwe marktkansen!
