Een stadsdistributiecentrum op het Rokin in Amsterdam, een Amazon-ophaalcentrum in de koopgoot van Rotterdam of een fors PostNL-bezorgpunt in het World Trade Center Den Haag? Waanideeën of binnen een paar jaar realiteit?
De spectaculaire groei van binnenstedelijke leveringen, zowel in aantal als frequentie, zorgt voor ergernis en zorg bij inwoners over milieu-emissies en geluidshinder van vrachtwagens en bestelbusjes en gefronste wenkbrauwen bij gemeentebesturen. En dan moet de echte groei van ‘food deliveries’ door supermarkten nog beginnen.
Consumenten willen snelle en betrouwbare levering van hun on-line bestelde goederen en keuzevrijheid in afleverpunten (thuis, winkels, specifieke pick-up punten). En dan bij voorkeur tegen géén of lage transportkosten en géén volle straten met milieuvervuilende voertuigen, die ook nog eens de verkeersveiligheid in gevaar brengen.
De winkels in de binnenstad (retailers) en on-line shops (etailers) willen hun belofte van snelle en betrouwbare leveringen aan hun klanten garanderen, geen ‘nee’ verkopen omdat een product niet voorradig is en de kosten zo laag mogelijk houden. Volledige doorberekening aan hun klanten (wat heel logisch zou zijn) blijkt immers in de concurrentiestrijd tussen ‘offline’ en ‘on-line’ lastig te zijn.
De gemeentelijke overheden moeten van al deze wensen een heldere beleidssoep maken. Ga er maar aanstaan, want een gemeentebestuur heeft zeker vier petten: ruimtelijke ordening (attractieve binnenstad, efficiënt ruimtegebruik, geen volle straten met verkeer), milieu (minder CO2-uitstoot en geluidshinder), verkeer (opstoppingsvrije geleiding van verkeer, verkeersveiligheid) en economie (voorwaarden scheppen voor enerzijds florerende binnenstedelijke winkels en anderzijds voor afhaalpunten voor inwoners).
Om de wensen van binnenstadbezoekers, inwoners, winkeleigenaren en logistieke dienstverleners te combineren zijn een vijftal oplossingsrichtingen denkbaar. Regulering is de eerste categorie, met beperking van (bepaalde soorten) voertuigen en tijdsvensters voor toegang tot de (binnen)stad. Ook kan gebruik worden gemaakt van financiële heffingen, denk aan de ongeveer 15 euro per dag die het kost om de binnenstad van Londen binnen te rijden. Sympathieker is het om specifieke vrachtrijstroken en op- en uitlaadplaatsen te creëren. Een vierde categorie betreft beperking tot de binnenstad voor alleen ‘groene’ voertuigen (elektrisch, emissievrij, geluidsarm) en - echt iets voor Nederland - gebruik van fietskoeriers en kanaalboten. Tot slot zijn er maatregelen denkbaar op technologisch gebied. Dan gaat het om het optimaliseren (lees: minimaliseren) van vrachtafleveringen, maar ook om het integreren van ‘real life’ verkeersinformatie in routedistributiesystemen.
In binnensteden komen dus drie soorten goederenbestemmingen tezamen: winkels, consumenten en logistieke centra. Deze laatste categorie bestaat dan weer uit twee typen: goederencentra van logistieke dienstverleners zoals PostNL en DHL en neutrale stedelijke consolidatiecentra, waarbij allerlei soorten bedrijven goederen aanleveren die vervolgens gebundeld en met hoge vrachtbezetting frequent naar binnenstedelijke afleveradressen worden gereden. Amazon kondigde recentelijk aan 1300 kleine warehouses in Europese binnensteden te willen realiseren, om snelle levering (1-2 uren na bestelling!) te kunnen garanderen.
Snelle levering is dus de uitdaging, distributiecentra dichtbij de klant de oplossing. Maar die zijn midden in de stad toch erg duur en hinderlijk is de algemene gedachte. Maar denk even met me mee: als het vervoer elektrisch en gebundeld is valt de overlast mee (’s nachts bevoorraden, overdag ook geluidsarm), het uitleveren kan ook in meerdere lagen (grote vrachtwagens begane grond, afvoer via elektrische bestelbusjes op de eerste en tweede verdieping). Bovendien kunnen daar (letterlijk) bovenop - mede ook om de hoge vastgoedkosten te compenseren – toch zeker ook winkel- of andersoortige voorzieningen (bioscoop, poppodium) worden gerealiseerd? En tot slot, waarom worden binnenstedelijke parkeergarages eigenlijk nog niet volop gebruikt voor wat de Engelsen zo mooi noemen: pick-up or drop-off?
