De laatste jaren valt het mij op dat bepaalde vraagstukken en pro- blemen in de logistiek telkens weer terugkomen.

Zeker onder slechte economische omstandigheden worden pro- blemen sterk uitvergroot en daarmee ook pijnlijk zichtbaar voor iedereen buiten de sector. De huidige marktsituatie in de binnenvaart is hiervan op dit moment het meest zichtbare voorbeeld. Grote overcapaciteit, lagere tarieven en toenemende financiële problemen voor ondernemers en hun financiers.

De cirkel lijkt weer gesloten. Een korte blik in de geschiedenis leert namelijk dat de huidige problemen in de binnenvaart absoluut niet nieuw zijn. Het ontstaan van overcapaciteit en het zoeken naar oplossingen hiervoor loopt als een rode draad door de sector. Sinds de jaren dertig is op verschillende wijzen geprobeerd de problemen op te lossen. Gedurende een groot deel van de 20e eeuw via strenge regulering van de binnenlandse vervoermarkt terwijl tegelijkertijd de Rijnvaart onder invloed van de Akte van Mannheim volledig vrij bleef. Op langere termijn bleek deze werkwijze niet houdbaar. Pas na veel conflicten in de sector (onder andere het Granaria-conflict) is de markt grotendeels gedereguleerd. Doordat de liberalisering samenviel met een sterke groei in de marktvraag naar binnenvaart, een sloopregeling en de opkomst van vrijwillige samenwer- kingsverbanden, heeft deze structuurwijziging zich zonder veel negatieve gevolgen kunnen afwikkelen.

Het fundamentele probleem in de binnenvaart, namelijk de permanente neiging tot overcapaciteit, bleef na de liberalisatie in de jaren negentig door de gunstige marktomstandigheden grotendeels buiten beeld. Met de economische problemen die sinds 2009 spelen, is deze situatie echter weer volledig en pijnlijk in beeld gebracht. Als gevolg van het grote aanbod van scheepsruimte en de terugval in de vraag is er nu sprake van een forse (structurele) overcapaciteit, lage tarieven en grote risico’s voor de betrokken ondernemers. Blijkbaar hebben we niets geleerd uit het verleden. Overigens overkomt dat ook wereldleiders, die ook stelselmatig de lessen uit het verleden negeren.

Toch is het niet te laat om het tij te keren. Een blik buiten de sector laat zien dat ook onder moeilijke economische omstandigheden fundamentele wijzigingen doorgevoerd kunnen worden. Kijk bijvoorbeeld naar de oude industrie in de regio Eindhoven, die inmiddels als slimste regio ter wereld te boek staat. In wegvervoer is een forse consolidatieslag gaande, die het innovatievermogen van de betrokken bedrijven vergroot. Wie pakt de handschoen in de binnenvaart op? De verdeelde brancheorganisaties, banken of zullen het toch vooral innovatieve ondernemers zijn die er in slagen het tij te keren? De geschiedenis zal het leren.

Meer weten over dit item?

Ontvang nieuws van BCI